تقسیم بندی پلیمرها از نظر خواص:

پلیمرها یا بسپارها ، ترکیباتی هستند که از بهم پیوستن چندین مولکول منومر بوجود می‌آیند. پلیمرها را به طرق مختلف طبقه‌بندی می‌کنند. یکی از روشهای تقسیم بندی پلیمرها ، تقسیم بندی از نظر خواص است. پلیمرها از نظر خواص به سه دسته عمده تقسیم بندی می‌شوند.

پلاستیکها ، دسته‌ای از پلیمرها

توموپلاستها

ترموپلاستها ، پلیمرهایی هستند که در اثر فشار ، تغییر شکل (Deformation) می‌دهند و بعد از حذف نیروی خارجی ، این تغییر شکل ، همچنان باقی می‌ماند. به عبارت دیگر این پلیمرها ، خاصیت پلاستیسیتی دارند. این پلیمرها در اثر گرما بتدریج نرم می‌شوند. با افزایش دما به حالت مذاب در می‌آیند. بعد از حذف گرما به حالت فیزیکی جامد خود تبدیل می‌شوند. این خصلت ، کاربرد صنعتی این نوع پلیمرها را تضمین می‌کند.

اگر ترموپلاستیکی را به صورت پودر یا حلقه‌های کوچک در آوریم و سپس حرارت دهیم، ابتدا نرم و سپس مذاب و ویسکوز می‌شود و اگر آنرا در قالب بگیریم، شکل قالب را به خود می‌گیرد و این علت کاربرد بسیار زیاد این مواد است.

الاستومرها

الاستومرها ، پلیمرهایی هستند که در اثر نیروی خارجی تغییر شکل پیدا می‌کنند. بعد از حذف نیرو ، تغییر شکل از بین می‌رود و دوباره به حالت اولیه باز می‌گردند. این پلیمرها در اثر گرما ، نرم می‌شوند، ولی برخلاف ترموستها (ترموپلاستیکها) به حالت ویسکوز یا مایع سیال در نمی‌آیند. موقعی که این پلیمرها در اثر حرارت نرم شدند، آنرا با اضافه کردن افزودنیهای مورد نیاز در داخل قالب پخت می‌کنند. عملیات پخت را Curing گویند.

کلید و پریز برق ، از گروه ملامینها

ترموسیتینگها

این پلیمرها ، پلیمرهایی هستند که در اثر گرما نرم نمی‌شوند. بلکه با افزایش دما ، سختتر و محکمتر می‌شوند و با بالا رفتن بیشتر دما ، درجه سختی آنها افزایش می‌یابد. این پلیمرها برای قالب گیری ، درون قالب ریخته می‌شوند و قالب گیری می‌شوند. گاهی ممکن است فرایند پلیمریزاسیون نیز همزمان درون قالب انجام شود و بعد از پلمریزاسیون ، پلیمر شکل قالب را به خود می‌گیرد.

مقایسه ترموستها ، الاستومرها و ترموسیتینگها از نظر ساختمانی

ترموستها و الاستومرها ، پلیمرهای یک‌بعدی هستند. بنابراین در حلال‌های مرسوم شیمیایی که بسته به نوع ساختمان پلیمر تعیین می‌شود، حل می‌گردند. اما ترموسیتینگها ، جزو پلیمرهای سه بعدی یا مشبک می‌باشند

ساخت پلیمر هوشمندی 

ایسکانیوز ـ محققان آلمانی موفق به تولید پلیمر هوشمند شدند که قادر است بخیه ها را از داخل ببندد.

به گزارش سرویس علمی پژوهشی ایسکانیوز به نقل از مجله science، پژوهشگران مرکز تحقیقاتی GKSS در Teltow ادعا می‌کند پلیمری ساخته‌اند که می‌تواند در بهبود زخم‌ها مورد استفاده قرار گیرد. این پلیمر به صورت فشرده در داخل بدن قرار داده می‌شود و پس از تکمیل بخیه ها شروع به بازگشت به وضعیت اول می‌کند و زخم را بهبود می‌بخشد. این پلیمر به صورت فشرده به ایجاد یک خراش کوچک در داخل بدن کاشته می شود و به محض اینکه دمای اتاق به حد دمای بدن برسد. بعد از مدتی کوتاه تجزیه شده و خود از بین  

گزارشکار پلیمر-رزین اوره-فرمالدهید:

هم مقدار اندکی فرمالدئید تولید می‌شود:

 خواص فرمالدئید

فرمالدئید با اینکه در دمای اتاق به صورت گاز است، اما در آب به خوبی حل می‌شود. فرمالدئید معمولا به صورت محلول آبی 37 درصد به نام فرمالین عرضه می‌شود. فرمالدئید در آب ، پلیمریزه شده ، شامل مونومرهای کوچک HCHO متصل به هم است. معمولا فرمالین دارای درصد اندکی متانول برای محدود کردن پلیمریزاسیون است. فرمالدئید خواصی مانند سایر آلدهیدها دارد. با این تفاوت که معمولا واکنش ‌پذیرتر از سایر آلدئیدها است.

فرمالدئید یک الکتروفیل قوی است. بنابراین در واکنشهای جانشینی الکتروفیلی آروماتیک با ترکیبات آروماتیک شرکت می‌کند. همچنین می‌تواند با آلکنها وارد واکنش افزایشی الکتروفیلی شود. در حضور کاتالیزورهای بازی یک واکنش خود اکسایش - کاهش ( واکنش کانیزارو ) انجام داده ، متانول و نمک اسید فرمیک تولید می‌کتد.

فرمالدئید بطور برگشت ‌پذیر پلیمریزه شده و تولید تری‌مر حلقه‌ای 5 و 2 و 1 تری اکسان یا پلیمر خطی پلی اکسی متیلن می‌کند. تشکیل این پلیمرها باعث می‌شود که رفتار گاز فرمالدئید بطور اساسی از قانون گازهای ایده‌آل انحراف داشته باشد، بخصوص در فشار بالا یا دمای پائین ، فرمالدئید به آسانی با اکسیژن جَو اکسید شده و تشکیل اسید فرمیک می‌دهد. برای جلوگیری از این واکنش ، محلول فرمالدئید باید در بطریهایی با دربهای مهر و موم شده نگهداری شود

الياف پليمري طبيعي

از لحاظ تجاري ، احتمالا الياف پليمري مهمترين نوع از الياف باشند. اين الياف داراي گستره ي كاربرد وسيعي هستند. دو گروه عمده از الياف پليمري وجود دارند :

1) الياف پليمري طبيعي

2) الياف پليمري مصنوعي

الياف طبيعي از منابع مانند پنبه، سيسال، كنف ومنابع حيواني مانند پشم، ابريشم و... بدست مي آيند. الياف طبيعي موجود در طبيعت عمدتا پليمري هستند. به هر حال، تعدادي از الياف طبيعي نيز وجود دارند كه از سنگ بدست مي آيند. اين الياف از جنس مينرال هستند وبنابراين مي توان آنها را جزء الياف سراميكي در نظر گرفت. نمونه هايي از اين نوع الياف عبارتند از آزبست (پنبه نسوز) وبازالت. در اين قسمت ما به معرفي الياف پليمري طبيعي مي پردازيم. ما در ابتدا به طور خلاصه مباحث مقدماتي پليمرها را مي گوييم وسپس الياف پليمري طبيعي را معرفي مي كنيم. در ادامه ودر بخش هاي بعدي الياف پليمري مصنوعي را معرفي مي كنيم. اين الياف پيشرفت شگرف صنعت الياف در نيمه ي دوم قرن بيستم هستند. گستره ي وسيعي از الياف پليمري طبيعي وجود دارند. كه اين الياف داراي كاربردهاي تجاري گسترده اي هستند. اكنون بيشتر تلاش هاي تحقيقاتي در اين زمينه برروي بدست آوردن ابريشم از عنكبوت ها تمركز يافته است. ايده اي كه در اينجا وجود دارد اين است كه بايد فرآيند، ساختار وخواص الياف ابريشم بررسي گردد. الياف ابريشم اليافي محكم وسفت هستند كه در ادامه به آن مي پردازيم.

حجم مصرف ساير الياف طبيعي مانند پنبه، كنف، سيسال، رامي و... در كاربردهاي صنعتي وغير صنعتي بالاست. كه علت اين امر خصوصيات فراوان اين الياف از جمله نرمي ولطافت پنبه مي باشد همچنين حقيقتي كه در اين ميان باعث افزايش مصرف وتوليد اين الياف شده است اين است كه آنها از منابع بازگشت پذير توليد مي شوند. عيب عمده ي اين الياف تغييرات گسترده در خواص فيزيكي، شيميايي ومكانيكي آنهاست.

در ابتدا براي آنكه ديد بهتري نسبت به موضوع پيدا كنيم بهتر است راجع به ساختار مواد پليمري صحبت كنيم وبه طور نمونه برخي از ويژگي هاي مهم مربوط به زنجيره هاي ماكرو ملكولي پليمري رابيان مي كنيم. اين ويژگي ها گاها در نقطه ي مقابل سراميك و فلزات قرار دارد.

ساختار و خواص پليمرها :

پليمرها چه طبيعي باشند يا مصنوعي بوسيله ي ساختار با زنجيره هاي طويل مشخص مي شوند. ملكول هاي بزرگ تشكيل دهنده ي پليمرها ماكرو ملكول ( macro molecules ) ناميده مي شوند . اين ماكرو ملكول ها از واحدهاي سازنده ي كوچك ساخته شده اند و پليمر هنگامي توليد مي شود كه تعداد زيادي از اين واحدهاي سازنده (مونومر) باهم تركيب شوند وزنجيره پديد آيد. ما در زير تعدادي از گروه هاي پليمري را معرفي كرده وساختار و برخي از ويژگي هاي مهم آنها را بيان مي كنيم.

طبقه بندي پليمرها :

پليمرها را به روش هاي مختلفي مي توان طبقه بندي كرد. يكي از راههاي ساده براي طبقه بندي پليمرها براساس فرآيند توليد آنها استوار است. دونوع مهم از فرآيند هاي پليمريزاسيون وجود دارد:

1) پليمريزاسيون تراكمي ( condensation polymerization )

در اين فرآيند پليمريزاسيون يك پليمريزاسيون مرحله به مرحله و تدريجي رخ مي دهد وپس از واكنش مونومر ها با يكديگر ودر هر مرحله يك ملكول ساده كه در اكثر موارد آب است پديد مي آيد. اين ملكول توليدي محصول فرعي فرآيند پليمريزاسيون است.

لوله های پلیمری

با توجه به رشد روزافزون توليد لوله هاي پليمري در كشور و عدم توانايي مصرف كنندگان در تمييز سره از ناسره، آناليز مواد اوليه بكار رفته، بررسي نوع رفتار لوله در شرايط مختلف دمايي و فشاري در مقاطع زماني متفاوت، امري بسيار ضروري است. همچنين بررسي مشخصه هاي مهم و تاثير گذار برروي اين لوله ها،تاثير عوامل محيطي مثل حيوانات جونده ،تعيين شاخصها ي مرجع و ارائه راهكار در جهت بهبود كيفيت از ملزومات اساسي در صنعت تاسيسات كشور مي‌باشد.

با توجه به مشخصه هاي تاثير گذار بر كيفيت انواع لوله هاي پليمري مورد استفاده در صنعت تاسيسات كشور متوجه نقصان موجود مي شويد. انواع لوله هاي پليمري، خواص فيزيكي، شيميايي و مكانيكي مواد تشكيل دهنده لوله از قبيل خواص كششي، مقاومت در برابر ضربه، نفوذ پذيري، مقاومت شيميايي، مقاومت در برابر آتش، خواص مكانيكي طولاني مدت و كوتاه مدت، خواص بهداشتي نظير مقاومت در برابر حملات ميكروبيولوژي و ماكروبيولوژي، تست چشايي، عوامل فرآيند توليد ،خواص در برابر شرايط محيطي از قبيل نور آفتاب، شرايط آب و هوايي خاص، حيوانات جونده و تاثير هريك از اين پارامترها برروي كيفيت لوله ها بايد مورد تست و توجه قرار داد. همچنين كاربرد انواع مختلف لوله هاي پليمري در صنعت به ويژه تاسيسات ساختمان بر اساس بررسي هاي انجام شده ارائه خواهد شد.

مصرف لوله هاي پليمري در سالهاي اخير ، عدم وجود منابع و مراجع معتبر پاسخگو در اين زمينه ، تعدد كارخانه هاي توليد كننده اين نوع لوله ها ، تنوع جنس ، پايين بودن سطح آگاهي مصرف كنندگان يك نوع سردرگمي در مشتريان و مصرف كنندگان بوجود مي آورد .

به دليل كاستيهاي موجود، تنوع كاربري اين نوع لوله ها در تاسيسات ساختمان موجب سردر گمي توليد كنندگان و مصرف كنندگان و همچنين شبهاتي در مراجع گوناگون گرديده است.در اين مقاله سعي شده است با استفاده از مراجع و استانداردهاي معتبر جهاني ، خواص و عوامل تاثير گذار بر كيفيت و كاربري اين نوع لوله ها در صنعت تاسيسات ساختمان به صورت تفصيلي مورد بررسي قرار گيرد.

زماني كه جهان به راه صنعتي شدن گام نهاد نياز به ابزاري مقاوم ،شكل پذير با دوام و ارزان جهت مصارف گوناگون كاملا حس شد. چون موادي با تمام اين خصوصيات را نميتوان بصورت طبيعي يافت لذا تلاشهاي گسترده اي براي ساخت موادي اينچنين با ساختار غير طبيعي در مباحث شيمي آلي آغاز شد.اولين بار كلمه پليمر توسط شيميداني بنام رنالت در سال 1835 ميلادي بكار رفت كلمه پليمر از كلمه يوناني POLY به معني چند و MEROS به معناي واحد يا قسمت بوجود آمده است.

اولين كاربرد تجاري مواد پليمري در سال 1843 با كشف كائوچو آغاز گرديد اصولا پليمرها به سه نوع طبيعي ،طبيعي اصلاح شده و مصنوعي تقسيم بندي مي شود. اولين پليمر مصنوعي با نام نيترات سلولز در سال 1862 كشف و در سال 1868 وارد بازار شد. نايلون در سال 1938، پلي اتيلن در سال 1942، پلي پروپيلن در سال 1975، پلي بوتيلن در سال 1974 و پليمرهاي كريستال مايع براي ساخت اجزاء الكتريكي در سال 1985 رايج گرديد در كشورهاي جهان لوله هاي مختلفي جهت استفاده در داخل ساختمان مصرف ميشود كه اين لوله ها به گروه لوله هاي فلزي شامل لوله هاي مسي ، گالوانيزه و استيل و گروه لوله هاي پلاستيكي و تلفيقي شامل لوله هاي پلي اتيلن مشبك pex ، پلي پروتيلنPPR ، پلي بوتيلن و لوله هاي چند لايه تقسيم ميشود بعلاوه از نظر مصرف اين لوله ها در ساختمان ، سه كاربرد در جهان وجود دارد كه شامل مصرف در سيستم گرمايش ، سيستم حرارتي رادياتور و سيستم آب سرد و گرم مي باشد. مادر اين مقاله با استفاده از آمار معتبر ميزان مصرف اين لوله ها را در هر سه كاربرد در كشورهاي مختلف بررسي ميكني:

مطالعات نشان میدهد که در آمريكا از لوله هاي PPR استفاده نمي شود و از لوله هاي پلي بوتيلن فقط تا سال 1999 استفاده شده است و بيشترين مصرف در امريكا به لوله هاي مسي اختصاص دارد و پس از آن لوله هاي PEX و CPVC وچند لايه در مقامهاي بعدي قرار دارند.ولي مصرف لوله هاي فلزي در آمريكا هشت برابر لوله هاي پليمري ميباشد. همین مطالعات نشان میدهد که در اتريش ميزان مصرف لوله هاي پليمري 6/1 برابر لوله هاي فلزي است همچنين PPR مقام چهارم را پس از مس ، PEXو لوله هاي چند لايه دارا ميباشد و مس با لاترين مصرف را نسبت به بقيه لوله ها داراست .لوله هاي CPVC وفولادي كمترين ميزان مصرف را در اتريش داشته اند و مصرف لوله هاي آهني 12 درصد لوله هاي مسي است. در جمهوري چك PPR پس از مس و آهن و PEX قرار دارد و دو برابر لوله هاي چند لايه مصرف مي شود .

در اين جمهوري لوله هاي فلزي 5/1 برابر لوله هاي پليمري مصرف ميشود و مصرف لوله هاي آهني هفتاد درصد لوله هاي مسي است. در آلمان مصرف لوله هاي مسي 7/1 برابر لوله هاي PEX ميباشد. مصرف لوله هاي PPR حدود 10% لوله هاي PEX و 30% لوله هاي چند لايه ميباشد. و مصرف لوله هاي CPVC ، لوله هاي PPR است. ضمنا مصرف لوله هاي PPR تقريبا برابر با PB است. در آلمان مصرف لوله هاي پليمري 80% لوله هاي فلزي است كه بيشترين آمار اختصاص به لوله هاي PEX و چند لايه دارد.

مواد پلیمری

بشر با تلاش براي دستيابي به مواد جديد, با استفاده از مواد ألي (عمدتا هيدروكربن‌ها) موجود در طبيعت به توليد مواد مصنوعي نايل شد. اين مواد عمدتا شامل عنصر كربن , هيدروژن, اكسيژن, نيتروژن و گوگرد بوده و به نام مواد پليمري معروف هستند. مواد پليمري يا مصنوعي كاربردهاي وسيعي , از جمله در ساخت وسايل خانگي , اسباب بازي‌ها, بسته بندي‌ها , كيف و چمدان , كفش , ميز و صندلي , شلنگ‌ها و لوله‌هاي انتقال آب , مواد پوششي به عنوان رنگ‌ها براي حفاظت از خوردگي و زينتي , لاستيك‌هاي اتومبيل و بالاخره به عنوان پليمرهاي مهندسي با استحكام بالا حتي در دماهاي نسبتا بالا درساخت اجزايي از ماشين ألات, دارند.

پليمرها خواص فيزيكي و مكانيكي نسبتا خوب و مفيدي دارند . آنها داراي وزن مخصوص پاييين و پايداري خوب در مقابل مواد شيميايي هستند. بعضي از آنها شفاف بوده و مي‌توانند جايگزين شيشه‌ها شوند. اغلب پليمرها عايق الكتريكي هستند.

اما پليمرهاي خاصي نيز وجود دارند كه تا حدودي قابليت هدايت الكتريكي دارند . عايق بودن پليمرها به پيوند كووالانسي موجود بين اتم‌ها در زنجيرهاي مولكولي ارتباط دارد. اما تحقيقات انجام شده در سال‌هاي اخير نشان داد كه امكان ايجاد خاصيت هدايت الكتريكي در امتداد محور مولكولها وجود دارد. اين نوع پليمرها اساسا از پلي استيلن تشكيل شده اند.

با نفوذ دادن عناصري مانند فلزات قليايي يا هالوژنها (فرايند دوپينگ) به زنجيرهاي مولكولي پلي استيلن به ترتيب نيمه هادي‌هاي پليمري از نوع N و P به دست مي‌آیند. افزودن عناصر يا دوپينگ سبب مي‌شود كه الكترون‌ها بتوانند در امتداد اتم‌هاي كربن در زنجير حركت كنند. تفلون از مواد پليمري است كه به دليل ضريب اصطكاك پاييني كه دارد به عنوان پوشش براي جلوگيري از چسبيدن مواد غذايي در وسايل پخت و پز استفاده مي‌شود. 

ساختار پلیمر

اغلب پليمرهاي متداول از پليمريزاسيون مولكول‌هاي ساده آلي به نام منومر به دست مي‌آيند. براي مثال پلي اتيلن (PE) پليمري است كه از پليمريزاسيون با افزايش (تركيب) چندين مولكول اتيلن به دست مي آيد. هر مولكول اتيلن يك منومر ناميده مي‌شود. با تركيب مناسبي از حرارت, فشار و كتاليزور , پيوند دوگانه بين اتم‌هاي كربن شكسته شده و يك پيوند ساده كووالانسي جايگزين آن مي‌شود. اكنون دو انتهاي آزاد اين منومر به راديكال‌هاي آزاد تبديل مي‌شود, به طوري كه هر اتم كربن يك تك الكترون دارد كه مي تواند به راديكالهاي آزاد ديگر افزوده شود. از اين رو در اتيلن دو محل ( مربوط به اتم كربن) وجود دارد كه مولكولهاي ديگر مي توانند در آنجا بدان ضميمه شوند .

 اين مولكول با قابليت انجام واكنش , زير بناي پليمرها بوده و به (مر) يا بيشتر واحد تكراري موسوم است. واحد تكراري در طول زنجير مولكول پليمر به تعداد دفعات زيادي تكرارميشود. طول متوسط پليمر به درجه پليمرزاسيون يا تعداد واحدهاي تكراري در زنجير مولكول پليمر بستگي دارد.

بنابراين نسبت جرم مولكولي پليمر به جرم مولكولي واحد تكراي به عنوان (درجه پليمريزاسيون) تعريف شده است .با بزرگتر شدن زنجير مولكولي ( در صورتي كه فقط نيروهاي بين مولكولي سبب اتصال مولكولها به يكديگر شود) مقاومت حرارتي و استحكام كششي مواد پليمري هر دو افزايش مي يابند.

به طور كلي فرايند پليمريزاسيون مي‌تواند به صورتهاي مختلفي مانند افزايشي , مرحله‌اي و .... انجام گيرد. در پليمريزاسيون افزايشي , تعدادي از واحدهاي تكراري به يكديگر اضافه شده و مولكول بزرگتري را به نام پليمر توليد مي كنند. در اين نوع پليمريزاسيون ابتدا در مرحله اول راديكال آزاد, با دادن انرژي (حرارتي , نوري) به مولكول‌هاي اتيلين با پيوند دوگانه و شكست پيوند دوگانه , به وجود مي آيد.

سپس راديكال‌هاي آزاد با اضافه شدن به واحدهاي تكراري مراكز فعالي به نام آغازگر شكل مي‌گيرند و هر يك از اين مراكز به واحدهاي تكراري ديگر اضافه شده و رشد پليمر ادامه مي‌يابد . از نظر تئوري درجه پليمريزاسيون افزايشي مي تواند نامحدود باشد, كه در اين صورت مولكول زنجيره اي بسيار طويلي از اتصال تعداد زيادي واحدهاي تكراري به يكديگر شكل مي گيرد.

اما عملا رشد زنجير به صورت نامحدود صورت نمي گيرد.هر چه قدر تعداد مراكز فعال يا آغازگرهاي شكل گرفته بيشتر باشد , تعداد زنجيرها زيادتر و نتيجتا طول زنجيرها كوچكتر مي‌شود و بدين دليل است كه خواص پليمرها تغيير مي‌كند. البته سرعت رشد نيز در اندازه طول زنجيرها موثر است . هنگامي كه واحدهاي تكراري تمام و زنجيرها به يكديگر متصل شوند, رشد خاتمه مي‌يابد.

از ديگر روش‌هاي پليمريزاسيون, پليمريزاسيون مرحله‌اي است كه در آن منومرها با يكديگر واكنش شيميايي داده و پليمرهاي خطي را به وجود مي‌آورند. در بسياري از واكنش‌هاي پليمريزاسيون مرحله اي مولكول كوچكي به عنوان محصول فرعي شكل مي گيرد . اين نوع واكنش‌ها گاهي پليمريزاسيون كندنزاسيوني نيز ناميده مي‌شوند

آکریلونیتریل بوتادین استایرن :

 (به انگلیسی: Acrylonitrile butadiene styrene و به اختصار: ABS)‏ (با فرمول شمیایی (C8H8)x· (C4H6)y·(C3H3N)z)) که به اختصار ای‌بی‌اس خوانده می‌شود،   

نوعی پلیمر گرمانرم است که از از پلیمریزاسیون استایرن و اکریلونیتریل در حضور پلی بوتادین به دست می‌آید و دارای ساختاری آمورف می‌باشد. ای‌بی‌اس به دلیل قیمت مناسب و همچنین خواص متعادل مکانیکی، حرارتی و شیمیایی در ضمره پر مصرف‌ترین مواد اولیه پلاستیکی محسوب می‌شود.این ماده عمدتاً در لوله‌های حمل مواد نفتی، لوله‌ها، وسایل خانه، اثاثیه، مبلمان، ترکیبات وسایل خودرو، تلفن و تجهیزات الکتریکی مورد استفاده قرار می‌گیرد

هرکجا هستید باید بدانید که‌ یکی‌ از فرآورده‌های‌ صنعت‌ پلیمر در اطراف‌ شما است‌. چرا که‌ این‌ صنعت‌ در ساخت‌ رنگ‌ درها و دیوارهای‌ خانه‌ها و پوشاک‌، پوشش‌ کابل‌ها و سیم‌ها و هرآنچه‌ که‌ از لاستیک‌ یا پلاستیک‌ ساخته‌ شده‌ است‌، نقش‌ کلیدی‌ دارد. پلیمرها به‌ دو دسته‌ طبیعی‌ و مصنوعی‌ تقسیم‌ می‌شوند. پلیمرهای‌ طبیعی‌ موادی‌ مانند ترکیب‌های‌ سلولزی‌، چوب‌، کاغذ و پشم‌ هستند و از مواد نفتی‌ نیز می‌توان‌ مواد پلیمری‌ مصنوعی‌ را ساخت‌. مهندسی‌ پلیمر دارای‌ دو گرایش‌ اصلی‌ صنایع‌ پلیمر و تکنولوژی‌ و علوم‌ رنگ‌ است‌. 

گرایش‌ صنایع‌ پلیمر :

هدف‌ رشته‌ مهندسی‌ صنایع‌ پلیمر تولید کلیه‌ محصولات‌ پلیمری‌ از قبیل‌ لاستیک‌، پلاستیک‌، الاستومر، رزین‌ و سایر مواد مورد نیاز صنعت‌ است‌. پلیمرها کاربرد پزشکی‌ نیز دارند. مثلاً دندان‌ مصنوعی‌ و لنزهای‌ چشمی‌ همه‌ از مواد پلیمری‌ ساخته‌ می‌شوند. در کل می‌توان گفت که مهندسی صنایع پلیمر شناخت، طراحی،‌ فرمولاسیون، آنالیز و بررسی خواص فیزیکی و مکانیکی سه ماده عمده لاستیک،‌ پلاستیک و کامپوزیت است.

درس‌های‌ این‌ رشته‌ در طول‌ تحصیل :

دروس‌ مشترک‌ در‌ گرایش‌های‌ مختلف مهندسی‌ پلیمر:

ریاضیات‌ عمومی‌، فیزیک‌ عمومی‌، شیمی‌ عمومی‌، برنامه‌نویسی‌ کامپیوتر، کارگاه‌ عمومی‌، شیمی‌ آلی‌، مبانی‌ مهندسی‌ برق‌، موازنه‌ انرژی‌ و مواد، ترمودینامیک‌ مهندسی‌، شیمی‌ پلیمریزاسیون‌، انتقال‌ حرارت‌، مکانیک‌ سیالات‌، انتقال‌ جرم‌، عملیات‌ واحد، کنترل‌ فرآیندها، اقتصاد و طرح‌ مهندسی‌، نقشه‌کشی‌ صنعتی‌، استاتیک‌ و مقاومت‌ مصالح‌، ترمودینامیک‌ مهندسی‌، مکانیک‌ سیالات‌، انتقال‌ حرارت‌، موازنه‌ انرژی‌ و مواد، عملیات‌ واحد، سینتیک‌ و طرح‌ راکتور، کنترل‌ فرایندها، شیمی‌ فیزیک‌، انتقال‌ جرم‌، ریاضیات‌ مهندسی‌، روش‌های‌ اندازه‌گیری‌ کمیت‌های‌ مهندسی‌، شیمی‌ فیزیک‌ پلیمرها، شیمی‌ سینتیک‌ پلیمریزاسیون‌، وسائل‌ اندازه‌گیری‌ مشخصات‌ مولکولی‌ پلیمرها، روش‌های‌ اندازه‌گیری‌ مشخصات‌ پلیمرها، مهندسی‌ و کارگاه‌ پلاستیک‌، رئولوژی‌ پلیمرها، اصول‌ مهندسی‌ پلیمریزاسیون‌، خواص‌ فیزیکی‌ و مکانیکی‌ پلیمرها، تکنولوژی‌ و خواص‌ فیزیکی‌ الیاف‌، مهندسی‌ و کارگاه‌ الاستومر، تکنولوژی‌ و کارگاه‌ کامپوزیت‌ها، خواص‌ و کاربرد پلیمرهای‌ طبیعی‌.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ صنایع‌ پلیمر :

رئولوژی‌ پلیمرها، مهندسی‌ الاستومر، مهندسی‌ پلاستیک‌، تکنولوژی‌ کامپوزیت‌ها، تکنولوژی‌ و خواص‌ فیزیکی‌ الیاف‌. (بسیاری‌ از درس‌های‌ این‌ گرایش‌ همراه با آزمایشگاه‌ است‌.)

گرایش‌ تکنولوژی‌ و علوم‌ رنگ‌ :

امروزه 4 الی 5% از در آمد ناخالص دولت‌ها صرف خوردگی فلزات می‌شود. البته در ایران هنوز آماری در این مورد ارائه نشده است، اما "کمیته تحقیقات رنگ و خوردگی" که زیر نظر "شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران" دایر شده است، معتقد است که از دیر باز یکی از معضلات شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی ایران، مشکلات ناشی از خوردگی مخازن و لوله‌ها بوده است.بدون شک پاسخگوی این مشکل متخصصان رشته تکنولوژی و علوم رنگ هستند زیرا یک بخش مهم از دروس این رشته در مورد پوشش‌دهی (یکی از راه‌های مبارزه با خوردگی) است. در کل دروس‌ گرایش‌ در دوره‌ کارشناسی‌ به‌ دو بخش‌ تقسیم‌ می‌شود. یک‌ بخش‌ در مورد سنتز مواد رنگزا است‌ که‌ کاربرد آن‌ در صنعت‌ نساجی‌، چاپ‌ و چرم‌سازی‌ است و بخش‌ دوم‌ پوشش‌دهی‌ است‌ که‌ روی‌ سطوح‌ فلزی‌ یا غیرفلزی‌ مانند پلیمرها، چوب‌ یا بتن‌ استفاده‌ می‌گردد.

دروس‌ تخصصی‌ گرایش‌ تکنولوژی‌ و علوم‌ رنگ‌:

مهندسی‌ رزین‌های‌ صنعتی‌، تکنولوژی‌ تولید رنگ‌، شیمی‌ و تکنولوژی‌ مواد رنگزا، کنترل‌ رنگ‌، تکنولوژی‌ جوهرهای‌ چاپ‌. (بسیاری‌ از درس‌های‌ این‌ گرایش‌ همراه با آزمایشگاه‌ است‌.)

توانایی‌های‌ لازم :

واحدهای‌ کارگاه‌ و آزمایشگاه‌ در هر دو گرایش‌ مهندسی‌ پلیمر اهمیت‌ بسزایی‌ دارد. به‌ همین‌ دلیل‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ باید قوی‌ بوده‌ و تحمل‌ ساعت‌ها کار در آزمایشگاه‌ را داشته‌ باشد. دانشجوی‌ گرایش‌ تکنولوژی‌ و علوم‌ رنگ‌ نیز نباید حساس‌ باشد و باید‌ بوی‌ مواد شیمیایی‌ مختلف‌ را تحمل کند و بیماری‌ کوررنگی‌ نیز نداشته‌ باشد تا هنگام‌ ساخت‌ رنگ‌ دچار مشکل‌ نگردد. در کل‌ یک‌ دانشجوی‌ مهندسی‌ پلیمر لازم است شیمی‌ را بداند تا بتواند پلیمر را بفهمد. همچنین‌ این‌ رشته‌ مثل‌ همه‌ رشته‌های‌ مهندسی‌ نیاز به‌ ریاضیات‌ قوی‌ دارد و بالاخره‌ دانشجوی‌ این‌ رشته‌ باید به‌ زبان‌ انگلیسی‌ مسلط‌ بوده‌ و طریقه‌ استفاده‌ از رایانه‌ را نیز بداند.

موقعیت‌ شغلی‌ در ایران‌ :

امروزه‌ بیش‌ از 50% قطعات‌ خودروها از مواد پلیمری‌ ساخته‌ می‌شود. در صنایع‌ برق‌، الکترونیک‌ و مخابرات‌ نیز پلیمرهای‌ مصنوعی‌ به‌ عنوان‌ عایق‌های‌ الکتریکی‌ جایگاه‌ بسیار مهمی‌ دارند. در صنعت‌ پوشاک‌ نیز پلیمرها مؤثر هستند. در صنایع‌ حمل‌ و نقل‌، صنایع‌ نظامی‌، پزشکی‌، کشاورزی‌ و بسته‌بندی‌ کاربرد مواد پلیمری‌ بسیار گسترده‌ است‌. فارغ‌التحصیلان‌ مهندسی‌ پلیمر گرایش‌ تکنولوژی‌ و علوم‌ رنگ‌ نیز می‌توانند در کارخانجات‌ رنگ‌سازی‌ به‌ تولید رنگینه‌های‌ مصنوعی‌ بپردازند. از سوی دیگر امروزه‌ صنعت‌ پوشش‌دهی‌ بسیار گسترش‌ یافته‌ است‌ تا جایی‌ که‌ در کنار هر صنعت‌ مادر حتماً یک‌ صنعت‌ پوشش‌دهی‌ حضوری‌ فعال‌ دارد؛ از دگمه‌های‌ یک‌ پیراهن‌ و سگک‌ کفش‌ گرفته‌ تا دستگیره‌ درها، پوشش‌های‌ صنعتی‌ مثل‌ ضد خوردگی‌ و پوشش‌های‌ تزئینی‌. در حال حاضر در بسیاری‌ از شرکت‌ها یک‌ لیسانس‌ شیمی‌ کار یک‌ مهندس‌ پلیمر را انجام‌ می‌دهد اما هر شرکتی‌ که‌ یک‌ مهندسی‌ پلیمر استخدام‌ کرده‌ تازه‌ به‌ کارآیی‌ فارغ‌التحصیلان‌ این‌ رشته‌ پی‌ برده‌ است‌.